آنچه زنی به خانه میآورد، ملبوسات، بلور و نقرهجات، مسینه و مفروشات بود. صورتِ جهیزیهای که دختر ایرانی میآورد، نیاز ابتداییِ زندگی را تامین میکرد و آدابِ ایرانی را پاس میداشت.
زندگی ایرانی آدابِ زیادی داشت اما ساده بود. جامِ حناترکن، سرقلیان کدویی و عطردانِ زیربازویی وقتی به خانهی شوهر آورده میشد، هم پاسدارِ سبکِزندگیِ ایرانی بود هم تامینکنندهی روزمرهها. عامل تعادلی بود در مقابلِ دستکش فرنگی و جورابِ فرنگی و هرچه فرنگی بود. وقتی سبکِ زندگیِ ایرانی زنده بود و آدمها شکلِ زندگیشان را دوست داشتند و در مقابلِ فرنگی وا نداده بودند، میلِ مردم این سرزمینِ خشک به سادگی بود، هرچیزی آنقدر مصرف میشد تا بلااستفاده شود. ظرفها مسی بودند که با سفیدگری نونوار میشدند نه گِل و چینی که لبپر شوند و بشکنند. میلِ به استحکام، میلِ به دوامِ اشیا همانقدر زیباشناسانه بود که امروز میلِ به مصرف. ظرفی که از مادربزرگی به دختری میرسید، ارجِ زندگیهای کرده را در خودش داشت. ارجِ حیاتِ آدمهایی که در آن ظرف خوراک خورده بودند، نوشیده بودند و حیاتِ خودشان را، طرحِ لبها و انگشتانشان را بر بشقاب و پیالهها یادگار گذاشته بودند. صورتجهیزیهی دختران ایرانی، صورتِ خاطرات آدمهایی بود که زندگیشان، سبکِ زندگیشان را به نسلهای بعد میسپردند. صورت جهیزیهی دختر ایرانی از هر طبقهی اجتماعی و دستهای همین سبک ایرانی را داشتهاند فقط نوع و جنس و مقدار اشیا در طبقات مختلف فرق میکرد. گاهی سنگپا معمولی بود گاهی از طلا. دختر عباس خان منتظمالملک که صورت جهیزیهاش را در ادامه میبینید، از خانوادههای به نسبت متمول دورهی قاجار است.
صورت سیاق و تفصیل جهیزیهی همسر میرزاحسن شیخالاسلامی
صورت جهیزنامهی علیاجناب خدارت و طهارت دستگاه صبیهی جناب جلالتمآب اجل اکرم افخم آقای عباس آقای منتظمالملک دام مجده العالی، زوجهی دائمهی جناب مستطاب قبلهالانام مرجعالخواص و العوام ملا ذ الاسلام آقای آقا میرزاحسن شیخالاسلامی زید اجلاله العالی از قراری است قلمی و تحریرشده ۲۶ شعبان لوی ایل ۱۳۲۲ (ه.ق)
کلامالله مجید وقفی، خطی، یک جلد | کلامالله مجید خطی، یک جلد
صورت ملبوسات
بقچهی دارائی، یک طاقه| شال ترمهی سفید جقهبتهی کشمیری، یک طاقه| شال ترمهی جقهبته، خرقهی کشمیری، یک طاقه| شال ترمهی کشمیری زرد بتهجقه، یک طاقه | شال امیری زُمردی، یک طاقه | شال امیری لیمویی، یک طاقه | شال ترمهی امیری لاکی، یک طاقه | بقچهی دارایی مَعَ آستر، یک طاقه | اطلس مظفری سبز، شش ذرع | اطلس گلدار سفید، ذرعنیم | ململ، دو ذرع | شلوار زنانهی ململ، یک ثوب | حریر زری، دو زرعنیم| چادرنماز تافتهی سبز، یک طاقه | پارچهی قلمکار، چهار ذرع| بقچهی دارایی مستعمل، یک طاقه | مجموعهی پوش قلمکار اصل با ریشه، یک طاقه | چادرنماز حریر یشمی گلدار، یک طاقه | چادرنماز سادهی انگوری محرّماتی، یک طاقه | چادرنماز قوسقزح محرّماتی، یک طاقه | چارقد نخکش، یک طاقه | پیراهن چسب زنانه، سیزده ثوب | پیراهنِ کشِ زنانه، یک ثوب | شلیتهی زنانه، دوازده ثوب | شلوار زنانهی ماهوت و آستر پشمی نظامی، سه ثوب| کفش زنانهی گلابتون قدیمی، یک زوج | چادر سر ابریشمی، یک طاقه | یل ترمهی زمردی، یک ثوب | یل مخمل برجسته، یک ثوب | لحاف دارایی آستر ناصری، یک ابره | لحاف ترمهی اصل آستر، یک ابره | لحاف دارایی آستر ناصریِ گُلی، یک ابره | متکا مخمل گُلپر، یک زوج | نازبالش مخمل گُلی، یک تخته|
صورت بلورآلات
جارِ دوشاخه، سه زوج | لالهی شیروخورشیدی اصل، یک زوج | چراغ ورشوی فتیلهگِرد، یک زوج | تُنگ شربتخوریِ صورتی آبی، یک زوج | قلیان بلور اسلامبولی، یک عدد | قاب قدحِ مرغی، هشت دست و شانزده پارچه | ظروف مرغیِ هشت پارچه، هجده پارچه | فالودهخوریِ مرصّعی گُلی با زیر، یک دست | آجیلخوری بیدمشکی، یک زوج | تُنگ ترشیخوری سفید کوچک، شش زوج | آبخوری بلورِ پاریس مع زیر، یک زوج | گلابپاش بلور سبز مرصّعی، یک زوج | میوهخوری مرصّعی پایهبلند مع سینی، یک دست | نمکدان سبز کوچک، پنج عدد |
صورت مسينهآلات و منقل و اسباب مطبخ و غيره
طشت بزرگ دوتایی، یک عدد | قهوهدان بزرگ، یک زوج | مشربهی سر حمام، یک زوج |
قرا آفتابه، یک زوج | جام حناترکن، دو عدد | لگنچهی کوچک، یک عدد | منقل برنجی ترکی، دو عدد | اتوی فرنگی، یک عدد | خاکانداز آهنی، یک زوج | ساطور و کارد، سه قبضه|
صورت اسباب سماور ورشو و ميز
سماور ورشوی اصل، یک عدد | قندان ورشو، یک عدد | جام زیر سماور، یک عدد | قاشق ورشوی بزرگ خوراکخوری، یک دست | چایصافی ورشو، یک عدد |
صورت اسباب مبل و فرش
نیمکت، دو عدد | مخدهی قلابدوزی کوچک، چهار عدد | قالیچهی ترکمنی، یک تخته|
صورت طلاآلات
ساعت طلای فرانسه زنجیربدل، یک قطعه | انگشتر الماس فلامک چهار قیراط، دو حلقه | انگشتر فیروزج طلا، یک حلقه | انگشتر طلای نگین زمرّد یخهدار، یک حلقه | عنبرچهی طلا، آویز مرواریدی، یک قطعه | سنگپای طلا، یک عدد | پنجهزاری طلا، پانزده عدد| النگوی الماس، یک زوج | گوشوارهی طلای مینای چهار پیاله، یک زوج|
صورت نقرهآلات
قلیان نقرهی کدوئی، یک عدد | قوری نقره مع سر، یک عدد | سرقلیان کدوئی مع زنبق، یک عدد | منقل اسپندی نقره، یک عدد | زیربازوی نقره، یک زوج | عطردان زیربازوی نقره، یک زوج | بادگیر نقره جهت سرقلیان، یک زوج |
صورت اسباب سماور نيکل و اسباب مليله
زیر استکان ملیله، یک دست | قاشق ملیله، یک دست | جام برنجی، یک عدد | زیرقهوهخوریِ ملیله، یک دست| قندگیر ملیله، یک دست | آجیلخوری نیکل، چهار پارچه|
صورت اشياء متفرقه، صورت صندوق و جعبه
صندوق لباس، جامهها و غیره و غیره که در جوفِ آنها اشیا بودند، سه عدد | یخدان چرمی، سه زوج | فتیلهی گلابتون، چهارده فتیله | مفتول گلابتون، پانزده مفتول | تسبیح مرجان، دو عدد | تسبیح کهربا و غیره، چهار عدد | جوراب ابریشمی، یک زوج | جوراب ساقهبلند، یازده زوج | قاب شانهی ترمه، یک عدد | شانهی زنانهی شاخی، پنج عدد | مقراض بزرگ زنانه، یک عدد | جعبهی صابون عطری و غیره، یک عدد.
کاش عکس این لیست بلندبالا هم موجود میبود، بعضیهاش رو نمیشه حتا تجسم کرد و البته قسمتیشون هم شاخ در بیارن از جمله سنگ پای طلا!
روی عکس بالای صفحه کلیک کنید و نسخهی بزرگ یکی از صفحات این صورت جهیزیه را ببینید.