داستان تهران

حسین سناپور درباره جوایز ادبی معتقد است: من در کل با برگزاری جوایز ادبی موافقم، بخصوص اگر متعلق به بخش خصوصی باشند، چون درواقع نشان‌دهنده فعالیت نهادهای مردمی است.

نویسنده رمان «نیمه غایب» در گفت‌وگو با ستاد خبری دومین جایزه «داستان تهران» درباره‌ی این رقابت ادبی عنوان کرد: با برگزاری این قبیل جوایز هم موافقم که جایزه‌هایی به جریانات داستان‌نویسی داده بشود؛ یعنی به طور خاص یک یا چند ویژگی را برای داستان‌ها قائل بشویم و براساس همان جایزه بدهیم. حالا این ویژگی می¬تواند یک مکان یا یک موضوع باشد، یا توجه به یک اقلیم خاص، یک موضوع فرهنگی یا یک ژانر.

وی افزود: من فکر می‌کنم باوجود آن که در دولت قبلی بسیار از جوایز محلی و استانی داستان کوتاه تعطیل شد و این لطمه زیادی به جریان داستان‌کوتاه‌نویسی ما زد، اما داستان‌نویسی ما آنقدر رشد کرده است و آنقدر داستان‌نویس داریم که بتوانیم در حوزه‌های مختلف جایزه برگزار کنیم و داستان‌هایی مبتنی بر یک جریان یا ویژگی خاص داشته باشیم.

سناپور در ادامه گفت: تهران هم به طور خاص پیچیدگی‌ها و وضعیت فرهنگی ویژه‌ای دارد و اتفاق خوبی است که جایزه «داستان تهران» برگزار می‌شود تا بتواند این ویژگی‌ها را از خلال داستان‌ها کشف کند یا بیشتر نمود بدهد و باعث بیشتر دیده شدن مسائل و موضوعات تهران شود.

وی با بیان اینکه داستان در نگاه ما به شهر می‌تواند اثرگذار باشد، یادآور شد: وقتی بتوانیم شهر را بهتر بشناسیم حتماً می‌توانیم برخورد بهتری با آن داشته باشیم و بهتر برای حل و رفع مصائب آن فکر کنیم.

نویسنده کتاب «جادوهای داستان» در پاسخ به این سؤال که ادبیات معاصر ما تا چه اندازه موفق بوده است تصویر دقیق و درستی از تهران ارائه دهد، گفت: تهران مدام در حال تغییر است و تهران امروز تهران بیست یا سی سال پیش نیست. وضعیت فرهنگی ما هم تغییر کرده است. این تهران طبعاً در داستان‌های دهه‌های گذشته چندان دیده نمی‌شد. شاید حداکثر دو دهه است که به طور خاص به تهران توجه می‌شود و حتی می‌توانم بگویم عمده‌ترین داستان‌های مربوط به تهران ظرف ده سال اخیر نوشته شده است.

سناپور اضافه کرد: نه یک رمان و چند داستان کوتاه، بلکه مجموعه‌ی رمان‌ها و داستان‌هایی که تا کنون نوشته شده و بعد از این نوشته خواهد شد می‌تواند تصویر دقیقی از تهران امروز برای آیندگان ترسیم کند و به نمایش بگذرد.

وی درباره جایگاه و نقش تهران در داستان‌های خود عنوان کرد: من در تهران بزرگ شده‌ام. در نتیجه مدام با این شهر در تماس بوده‌ام و به اصطلاح تجربه زیستی من در تهران اتفاق افتاده است. به همین خاطر، طبیعی است که داستان‌هایم در درجه اول به تهران مربوط باشند.

این مدرس داستان‌نویسی افزود: اگر شما کتاب‌های من را خوانده باشید، به‌خصوص رمان‌های «نیمه‌ غایب»، «ویران می‌آیی»، «لب بر تیغ»، و «دود»، می‌بینید که تهران در داستان‌هایم نمود زیادی دارد. حالا اینکه چقدر خوب پرداخته شده و چه جنبه‌هایی از آن نشان داده شده و چه جنبه‌هایی نشان داده نشده و آیا توانسته‌ام پیچیدگی‌ها و تناقض‌های موجود در این شهر را نشان بدهم یا نه، داوری‌اش برعهده منتقدان است.

سناپور درباره اهمیت بیش‌تر تهرانی یا ادبی بودن قصه‌هایی که در جایزه داستان تهران داوری می‌شوند، بیان کرد: در اینکه این دو مقوله حتماً باید با هم تناسب داشته باشد شکی نیست. چون این جایزه به داستان‌هایی داده می‌شود که قرار است راجع به تهران باشد و به همین دلیل حتماً باید تهران در آنها نمود چشمگیری داشته باشد. اما معنی حرف من این نیست که مثلاً به داستان‌های متوسطی جایزه بدهند که تهران در آنها خیلی چشمگیر است.

وی افزود: در واقع من فکر می‌کنم باید این دو ویژگی را با هم دید. یعنی هم داستان‌ها باید خوب باشند و هم تهران بروز درست و چشمگیری در آنها پیدا کرده باشد. اگر داوران با داستان‌های خوبی برخورد کنند که تهران هم در آن‌ها حضوری چشم‌گیر و به‌خصوص محوری داشته باشد، طبعاً مشکلی نخواهند داشت. مشکل‌شان وقتی است که داستان‌های نسبتاً خوبی داشته باشند با حضور چشم‌گیر تهران، و داستان‌های بهتری بدون حضور چشم‌گیر تهران. در چنین شرایطی باز هم گمان می‌کنم انتخاب نوع اول، که تهران درشان چشم‌گیر است در اولویت است.

نویسنده رمان «دود» به برگزارکنندگان دومین جایزه داستان تهران پیشنهاد داد: من فکر می‌کنم خوب است که دست‌اندرکاران این جایزه سخنرانی‌ها و سمینارهایی با موضوع تهران در رمان‌ها و داستان‌های ایرانی، یا در کل شهر و شهری‌نویسی در داستان‌نویسی ما بگذارند تا جامعه‌شناسان و متخصصان عرصه‌های مختلف بیایند و بگویند از نظر آنها شهر و به‌خصوص کلان‌شهرها چه‌طور بازنمایی شده و به‌خصوص تهران چه ویژگی‌هایی در این داستان‌ها داشته و دارد. ضمن اینکه داستان‌هایی که تاکنون نوشته شده از نگاه آن‌ها نقد شود تا دوستانی که بعد از این داستان می‌نویسند با آگاهی بیشتر و خودآگاهانه‌تر درباره‌ی این موضوع بنویسند.

وی در پایان گفت: ضمنا این رویداد ادبی، علاوه بر جایزه‌ای که به داستان‌های کوتاه می‌دهد، می تواند از رمان‌هایی هم که در سال‌های گذشته به طور خاص درمورد تهران نوشته شده تقدیر کند تا هم این کتاب‌ها بیشتر خوانده بشود، هم به تهران توجه بیشتری شود و هم کسانی که می‌خواهند داستان شهری بنویسند، ‌نمونه‌ها و چشم‌اندازی برای داستان‌های خود داشته باشند.