صنعت نشر امكان اين را بهوجود آورد كه از هر كتابي صدها نسخهي يك شكلواندازه با قيمت مناسب در اختيار مردم قرار گيرد. كتاب ديگر تجملي نبود، مثل لباس و ظرف و خوراك، شده بود نيازي روزمره. توليد كتاب آسان شده بود اما براي فروش آن هنوز بايد تبليغ ميشد چون كتابفروشي به معناي امروزي وجود نداشت. در چاپخانهها، تجارتخانهها و قرائتخانهها كتاب عرضه ميشد، حتي گاهي در خياطخانهها و جواهرفروشيها، كتاب و كتابخواه دنبال آن ميگشتند.
آگهينويسهاي روزنامهها با زباني پرآبوتاب سعي ميكردند مزاياي كتابها را تبليغ كنند و اين به كتابها شخصيتي عجيبوغريب ميداد، اغراقشده و بسيار شبيه تبليغاتي كه امروز براي اتومبيل و گذراندن تعطيلات در خارج و مزاياي بيمهي عمر مرسوم است و البته كتابها كاركرد همان سفرهاي واقعي را داشتند. اعلانهاي كتابي كه در ادامه ميآيند، تعدادي از اعلانهايياند كه در روزنامههاي آن روزگار منتشر شدهاند.
کتاب مرغوب فرانسه
سه هزار جلد کتاب مرغوب فرانسه در علوم متنوعه در دم دروازهی قدیم قزوین در خانهی جناب وثیقالملک یکمرتبه به قیمت عادله به فروش میرسد. محض اطلاع طالبین عرض شد.
روزنامهی تربیت، پنجشنبه ۱۶ اسفند ۱۲۷۶ ه.ش
دانشمند معروف، الکساندر دمانس
کتاب تیاتر که یکی از رُمَنهای شیرین فرنگ است و دانشمند معروف «الکسندر دمانس» از وضع سلطنت لوئی دهم پادشاه فرانسه و مارگریت زوجهی او با بیان حالات و وقایع آن زمان به طریق تیاتر به رشتهی تالیف کشیده، به زبان فارسی ترجمه و طبع شده، در کتابخانهی خورشید مقابل شمسالعماره نزد آقا میرزا عبدالجواد، ناظم کتابخانهی دارالطباعهی همایونی فروخته میشود و قیمت آن با جلد کاغذی سهقران است.
روزنامهی ایران سلطانی، سهشنبه ۱۹ مهر ۱۲۸۳ ه.ش
در ظَهر کتاب مستور است
کتاب معروف به «تیاتر ضحاک» که اصلا به زبان ترکی عثمانی تالیف شده و حکایت ضحاک و کاوه و فریدون است و داستانی شیرین و قصهای دلنشین شامل نکات و دقایق و حاوی رموز حقایق نظر به فواید و عواید آن، جناب جلالتمآب اجل اکرم میرزا ابراهیمخان امیرتومان دام اقباله العالی، خلف مرحوم میرزا علیاکبرخان آجودانباشیِ توپخانه طابثراه به تشویق جناب مستطاب اجل اکرم ندیمالسلطان وزیر انطباعات و دارالترجمهی خاصهی همایونی ادامالله اقباله و اجلاله در کمال رشاقت و استحکام و لطف عبارت و آرایش کلام ترجمه کرده و به حلیهی طبع محلی گشته، در کتابخانهی خورشید خیابان ناصریه مقابل شمسالعماره به فروش میرسد و مطالعهکننده را به حظ و لذتی کامل نائل مینماید و این بنده مزایای ترجمه را پیشتر تصدیق نموده و در ظَهر کتاب دو ورق آخر آن تصدیق مستور است.
روزنامهی ایران سلطانی، سهشنبه ۱۹ مهر ۱۲۸۳ ه.ش
جلدی شش قران و نيم
این شهر که از شهرهای خیلی معمور قدیم است و مدت زمانی است که در زیر طغیان آتشفشان رفته به طوری که حالیه اثری از آثار او نیست. تاریخ آن شهر که حاوی قصههای شیرین است و خوانندهها از آن لذت کامل میبرند در مصر از زبان فرنگیها به زبان عربی نقل شده، یکی از دانشمندان به زبان فارسی ترجمه کرده، قسمت اول آن در مطبعهی خورشید با حروف سربی به طبع رسیده و در کتابخانهی خورشید روبهروی شمسالعماره به فروش میرسد و قیمت آن با کاغذ سفید اعلا جلدی ششقران و نیم و کاغذ حنایی پنجقران و نیم است.
روزنامهی ایران سلطانی، سهشنبه ا آذر ۱۲۸۳ ه.ش
حکايات دلنشين و رُمَنهای شيرين
اما بعد، بر ارباب بصیرت مخفی نیست که یکی از اسباب مهمهی ترقی و تمدن نشر علوم و معارف و نقل آن از السنهی مختلفه به زبان اهل مملکت است، همچنان که در این عصر فرخنده اغلب کتب علمی و غیرعلمی خارجه به دستیاری دانشوران و همت دانشپژوهان از السنهی متفرقه به فارسی نقل و به زیور طبع درآمده. از آن جمله کتاب موسوم به «ارمانوسمصری» که از حکایات دلنشین و رُمَنهای شیرین است و مشتمل بر فواید مهمهی تاریخی یعنی فتح مصر در دست دلاوران اسلام میباشد و در ضمن وضع سلطنت رومانیان در آن مملکت و رفتار ولات ایشان با قبطیان که اهالی اصلی بلاد مصری بودند معلوم میشود. چون به حال اغلب مردم سودمند و در ضمن قضیهی عاشقانهی دلپسند ذکر شده، محض آنکه افاضل فارسیزبان از فواید آن بهره برند، این بندهی عاجز بیمقدار عبدالحسین القاجار آن را به فارسی نقل نموده که خواص و عوام از آن فایده برده، فیضش عام گردد و امید که مقبول خاطر اهل فضل و دانش افتد.
جلدی یک تومان. هریک از آقایان عظام طالب باشند رجوع به مطبعهی خورشید نمایند.
روزنامهی ایران سلطانی، سهشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۲۸۴ ه.ش
ديکسيونر فرانسه به فارسی
لغت فرهنگ دیکسیونر فرانسه به فارسی که مدتها در تحت طبع بود به تازگی تمام شده تقریبا دارای ۵۶۰۰۰ لغت و اصطلاح است. در کتابخانهی فرهنگ یا مطبعهی روسیه جلدکرده حاضر است. آقایانی که آن را قبلا آبونه هستند قبض خود را فرستاده بقیه را دریافت دارند. قیمت پنجتومان با جلد اعلا و طلایی ششتومان. دکتر سیدمحمود.
روزنامهی نوبهار، ۲۹ دی ۱۲۹۳ ه.ش
از هر چمن سمنی
بعضی کتب جدیده که به تازگی در افغانستان به طبع رسیده از قبیل «سیاحت بر دورادور کرهی زمین» و «از هر چمن سمنی» به ادارهی ما فرستادهاند. این کتب از حیث تالیف و طبع خیلی امتیاز دارد. قیمت جلدی هفتقران در دکان میرزاجلال صحاف موجود است، طالبین به آنجا مراجعه کنند.
روزنامهی زایندهرود، ۲۹ دی ۱۲۹۳ ه.ش