افشین شاهرودی

یک اتفاق

نوروز در تاجيکستان

تاجيك‌ها عاشق جشن نوروزند. شاید برای این است که در طول هفتاد سال تسلط کمونیست‌ها بر کشورشان، اجازه نداشته‌اند بهار را جشن بگیرند. کمونیست‌ها خط‌شان را عوض کرده‌اند، تاریخ‌شان را هم اما عشق‌شان به بهار را نتوانسته‌اند کم کنند. جشني که نه یواشکی و در خانه‌ها، که در تمام شهر برگزار می‌شود. به علنی‌ترین شکل ممکن، به تلافی هفتادسال پنهان‌کاری. همه از خانه‌ها بیرون می‌آیند و مثل خانواده‌ای بزرگ، پنج روز تمام، بهار را با موسیقی و پایکوبی جشن می‌گیرند. با لباس‌های نو و رنگی. یک شهر رنگارنگ، در یک شادی بزرگ. آن‌ها مفهوم انتزاعی بهار را زمینی می‌کنند. دختری را لباس عروس می‌پوشانند و به عقد بهار درمی‌آورند. سفره‌ی «دست‌درخوان» می‌اندازند، بچه‌ها گل‌گردانی می‌کنند، بزرگ‌ترها مسابقه برگزار می‌کنند و در خیابان غذا و شیرینی می‌دهند. تصاوير پیش رو، مجموعه‌ای است از آثارچند عکاس در نوروز ۸۹ در تاجیکستان.

64-YekEtefagh-1

«دست‌‌در‌خوان» مثل هفت‌سین ماست. در سفره‌ای که تاجیک‌ها برای نوروز پهن می‌کنند غذاهایی مانند نان‌سمنو، شیرکدو و آش پلو می‌گذارند. نان‌سمنو نانی است که داخلش سمنو است و بسیار خوشمزه است. شیرکدو کدویی است که در شیر پخته می‌شود و با یک قاشق چوبی و در یک ظرف چوبی سر سفره می‌آورند و همه با همان قاشق از آن می‌خورند. آش‌پلو هم غذایی است که با برنج و گوشت و پیاز و هویج و روغن زیاد پخته می‌شود. می‌گویند شاه‌های افغان آن را بسیار دوست داشته‌اند و حالا غذای ویژه‌ی مهمان است. تاجیک‌ها موقع غذا خوردن مهمان، سفره را ترک می‌کنند تا او راحت باشد.
عكس: افشين شاهرودي

64-YekEtefagh-2

می‌گویند اگر رقص و آواز را از این مردم بگیرید می‌میرند. شعرها و ترانه‌های شاد و امیدوارانه‌ی تاجیکی پر است از عشق به طبیعت و توصیف زیبایی‌های آن و شرح لحظات عاشقانه با طبیعت. زندگی در سلطه‌ی کمونیست‌ها به آن‌ها یاد داده تا زیاده‌خواه نباشند. آن‌ها تمام نداری خود را با شادی و موسیقی جبران می‌کنند. توجه مردم به شعر و احترامی که به شاعران می‌گذارند مثال‌زدنی است. اگر از بچه‌ها بخواهید برایتان شعر بخوانند، از رودکی، حافظ، خیام یا مولانا می‌خوانند. آن‌ها شعرهای زیادی از بزرگان ادب فارسی را از بر هستند.
عكس: مهرداد عسگري طاري

64-YekEtefagh-3

بزرگ‌ترها و ريش‌سفيد‌ها بالاي مجلس مي‌نشينند. پشت ميزي با خوراكي‌هاي رنگارنگ جشن را تماشا مي‌كنند.
عكس : مهرداد عسگري طاري

64-YekEtefagh-4

نوروز تاجيك‌ها پر از نمادهاي مشترك با نوروز ايراني‌ها است. سبزه، يكي از اين مشتركات است.
عكس: افشين شاهرودي

64-YekEtefagh-5

لباس‌هاي شاد و سنتي مردم تاجيكستان در نخستين روز بهار جشنواره‌ي رنگ به راه مي‌اندازد.
عكس: مرضيه خورسند

64-YekEtefagh-6

در بیشتر مناطق روستایی تاجیکستان رسم است که در مراسم نوروزی زیباترین دختر شهر را لباس عروس می‌پوشانند و او با سبزه‌ای در دست، به عنوان عروس بهار به میان مردم می‌آید. این عروسی نمادین، نشانه‌ی آغاز بهار و زندگی تازه است. اهالی روستا ساعت‌ها دنبال عروس طبیعت راه مي‌افتند و شادی می‌کنند.
عكس: مهرداد عسگري

64-YekEtefagh-7

شاه‌بچه‌ها، بچه‌هایی هستند که قرار است ختنه شوند. كت و شلوار تن‌شان مي‌كنند و برايشان كراوات مي‌زنند. بعضی جاها به این بچه‌ها لباس شاهی می‌پوشانند و تاج سرشان می‌گذارند. شاه‌بچه‌ها بعد از جشن به خانه‌های خود می‌روند تا کسی که به او استاد می‌گویند، یکی‌یکی به خانه‌هایشان برود و آن‌ها را ختنه کند.
عكس: افشين شاهرودي